MALAKLI ’LARIN TARİHÇESİ
Türkler Ana Yurt’ları olan Orta Asya’yı kuraklık nedeni ile; boylar halinde terk ederken ‘Kanglı Türk Boyu’ hayvan olarak yanlarında 3 şeyi getirmişlerdir: At it ve koyun. At; binek ve çeki hayvanı olarak it; insan ve hayvanlara bekçilik hizmeti için kullanılıyordu koyun ise; hem yolculuk esnasında gıda vazifesi görüyordu hem de tek malları idi. Günümüzde başlıca Kangal ve çevresinde bulunan Kangal Köpeği ve Kangal Koyunu da büyük göç sırasında getirilen hayvanların neslinden gelmektedir. Yani her ikisi de özbeöz Türk Malı’dır. Sivas-Kayseri arasında ki bölgede bulunan “Uzunyayla Atı”nın 93
Harbi esnasında Kafkasya’dan gelen muhacirlerce getirildiği söylenir. Bu atlar Kanglı boyu tarafından getirilmiş Orta Asya atları muhtemelen Akhal-Teke atlarının soyundan gelmiş atlar olabilir. Genler üzerinde mesela Mikrosatelit yöntemi kullanılarak bir araştırma yapılabilir. Eminim ki Uzunyayla Atı’nın kökeni Orta Asya ve Akhal-Teke Atları olarak çıkacaktır. Bunlar araştırmaya muhtaç konulardır.
Kangal veya Karabaş olarak da bilinen Anadolu Çoban Köpeği uzun çalışma tarihi olan eski bir bekçi köpeğidir. Köklerinin Anadolu’ya 4000 yıldan daha önce gelen Tibet Mastiff ve Romalı Mollosian savaş köpeklerinden geldiği tahmin edilmekte olup Anadolu’da kararlı koruyuculukları ile besi hayvanlarının düşmanlarına karşı (başta kurtlar ve ayılar) hayvancılıkla uğraşanların çok değerli dostları haline gelmişlerdir. Göçmen çobanlara eşlik etmeleri nedeni ile geniş bir coğrafik alana yayılan Kangal’lar bu sayede çok farklı büyüklük tüy yapısı ve renklere sahip olmuşlardır. Ancak tüm bu farklılıklar arasında cinsin kalıcı ve en önemli karakteristikleri olmaya devam eden özellikleri sadakat bağımsızlık ve dayanıklılıktır. Kangal’ın Amerika kıtasına gelişi ise 1950′leri bulmuş ve 1970′lere kadar sadece besicilikle uğraşanlar arasında tanınmış ve ancak 1980′lere doğru köpek cinsi uzmanları tarafından kabul edilir hale gelmiştir. Ancak bugün de (Anadolu dışında) Kangal’ın genel olarak kozmetik özelliklerinden daha çok faydasından dolayı tanındığını dolayısıyla daha çok sadık ve etkin bir koruyucu arayışında olan köpek severler tarafından tanındığını söylemek mümkündür. American Kennel Club (AKC) ancak 1996 yılında Kangal’ı cins olarak kabul etmiştir.
Malaklı ırkına Aksaray Vilayetinde yetiştiği, Anavatanı bu bölge olduğu için Aksaray Malaklısı da denir. Bu Coğrafyada yüzyıllardır insanların en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır, dolayısıyla çok sayıda küçükbaş ve büyükbaş hayvan sürüleri bulunmaktadır. Bu sürülerin koruma ve bekcilik (güdülmesi) eski çağlardan beri bu bölgenin kendi köpekleri ile yani Malaklı köpekleri tarafından yapılmaktadır. Malak kelimesi Aksaray yöresine ait bir terimdir ve anlamıda dudak demektir, bu köpeklere Malaklı denmesinin ırkı aslında aynen Kangal da olduğu gibi –Anadolu çoban köpeğidir– zira Aksaray İli ve çevresi Anadolu nun tam göbeğindedir. Bu Bölgede yetişen ve bu Bölgeye ait olan bu köpeklerde Anadolunun köpeğidir, ancak isimleri daha yeni yeni Halk arasında duyulmaya başlamıştır bunun en büyük sebebi bu Üreticilerin Malaklı yavrularını yıllardır Kangal altında satışa çıkarmaları ve bu şekilde tanıtmalarıdır. Bu sayede şu an Dönyanın dört bir yanında insanlar köpeklerinin Malaklı olduğunu bile bilmemektedir. Her ne kadar Malaklı da Kangal gibi Anadolu çoban köpeği olsada Sivas yöresinin köpeği olan Kangal dan bazı fiziksel farklılıklar gösterdiği için son zamanda yapılan Kangal festivallerinde Kangal üreticilerinin bir çoğu bu ırkın Festivallerde ayrılmasını talep etmişlerdir. Bu talepleri dikkate alınmaya başlanmıştır ve, artık Irk kendi yöresel ismini taşıma yoluna gitmiştir.

MALAKLI’ IN MORFOLOJİK IRK ÖZELLİKLERİ
Malaklı Kangal a göre daha iri yapılıdır, özellikle kafa ve ayaklarda bu fark bariz belli olur dudakları (Malakları) büyük ve sarkık olur, omuz yüksekliği erkeklerde 75-95 cm, dişilerde 65-85 cm dir. Çok nadir olmakla birlikte 100 cm nin özerinde erkekler vardır.Ağırlıkları erkeklerde 70-120 kg Dişilerde 50- 80 kg. Renkleri çoğunlukta boz karabaş ve sarı karabaştır, ancak akbaş ve ala renkte olan Malaklı larda mevcuttur. Vücutları çok kalındır bu yüzden dışarıdan bakıldığında hantal ve tembel gibi dururlar, ancak gerçekte çok seri ve hızlı köpeklerdir. Karakteri genelinde serttir, yabancı ve kötü niyetli insanlara karşı son derece saldırgandır o yüzden koruma köpeği olarak mükemmel ırktır. Diğer köpeklere karşı saldırgan olması, Malaklı ırkının köpek dövüşlerinde kullanılması neredeyse sadece bu konuda büyük, şöhret kazanmalarına yol açmıştır.
Karakter Özellikleri Kangal kendisini ailesine ve ailesini koruma görevine adamış ciddi bir köpektir. Aynı zamanda geride olmayı becerebilen iyi huylu ve problem çıkarmayı sevmeyen Kangal yabancılara karşı çok şüphecidir ve güçlü bir alan anlayışları vardır. Çocuklarla araları iyi olmakla birlikte çocukların oyun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar oyuna istekli olmayabilirler. Ciddi bir bekçi köpeği olarak şüphe uyandıran herşeye karşı havlama özellikleri vardır. Bakım Kangallar her gün uzun yürüyüşler veya ciddi koşularla eksersiz yapmaya ihtiyaç duyarlar. Normal ve serin havalarda dışarda yaşayabilirler. Tüy bakımı minimal olup sadece haftada bir ölü tüylerden kurtulmaları için fırçalanmaları gerekir.
Sağlık *Birincil tehlike: CHD (Canine hip dysplasia) / Kalça yerleşiminin anormal olarak gelişmesine neden olan bir iskelet hastalığıdır. *İkincil tehlike: Entropion / Göz kapaklarının ters dönmesine ve gözleri rahatsız etmesine neden olan bir göz hastalığıdır. *Yaşam aralığı: 10-13 yıl *Anestesiye duyarlıdır. Form ve Fonksiyon Kangallar zor işleri yapmaya uygun sağlam bir yapıya sahiptirler. Bu büyük güçlü dayanıklı köpekler hem kolay heyecanlanırlar hem de sabırlıdırlar. Güçlü kemikleri ve büyük kafaları vardır. Kalın bir alt postun üzerinde uzunlukları 2.5 cm ile 10 cm arasında değişen boyun ve arka kısımlarda göreli olarak daha uzun olan tüylere sahiptirler. Bakışları zekidir ve cesur ama sakin bir koruyucu oldukları yüzlerinden kolayca anlaşılır. Anadolu Çoban Köpeği sizin için doğru seçim mi? Yukarda genel özelliklerini sunduğumuz Anadolu Çoban Köpekleri bir diğer ismiyle Kangallar en çok havlamaları ve sert görünüşleri ile besi hayvanlarının korunmasında kullanılmaya uygundurlar. Tehlike hissetmedikleri sürece düşük enerji seviyesine sahiptirler. Gerektiğinde tehlike oluşturan insan ve hayvanları saf dışı bırakacak kadar güçlüdürler. Yanyana evlerin bulunduğu alanlarda komşuların bahçelerini de kendi alanları içinde sayabilecekleri için bağlı bulunmaları tercih edilebilir. Aksi takdirde komşunuzun bahçesini komşunuzdan korumaya çalışabilecektir.
Genç ve deneyimsiz olanlar sürüden bira daha fazla uzaklaşabilirler.Herhangi bir tehlike yoksasürü belirli bir yerde otlamaya başladığında genellikle sürüyü gözlemleyebilecekleri yüksekçe bir yerde yatarlar.(Rüzgarın estiği yöne doğru sürünün farklı yerlerinde yatarlar.)Sürü herhangi nedenle ürkerseyerlerinden ok gibi fırlarlarsürüyü tehdit eden kurt gibi herhangi bir yırtıcı hayvan varsa aynı hızla onun peşinden koşarlar.Kısa mesafede kurda kim yetişirse kurdun üstüne atlar (Kurda Çöker) ; Diğerleri de ona yardıma gelir.Kurda yetişme olayı sık görülen bir durum değildir.Genellikle kurt kaçar ve köpeklerde bir süre kovaladıktan sonra sürüye geri dönerler.Bazı kangal köpekler ise inatla kurdun izini takip edip onu yakalamaya çalışır.Kurt kovalayan bazı kangalların birkaç gün sonra sürülerine döndükleri görülmüştür. Kurtlar genellikle koloni halinde yaşarlar.Dolayısıyla sürüye grup halinde saldırırlar.Kurdu uzun süre kovalayan Kangallarsürü yü savunmasız olarak bırakırlar.Bazı kurtlar koloniden birini köpekleri peşine takması için görevlendirirsonra farklı yönlerden sürüye saldırırlar.

Ağırlık Kalça Yüksekliği
Erkek 70 - 120 Kg 75 - 95cm
Dişi 50 - 80 Kg 65 - 85cm .

MALAKLI’IN FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Vücut ısısı : 38-39 C Kızgınlık : Senede iki defa ortalama 21 gün.
Solunum sayısı : 10-40/dk Çiftleşme zamanı : Kızgınlığın 9-13 üncü günü.
Nabız : 70-130/dk (yavrularda 200 e kadar çıkabilir) Gebelik süresi : 60-64 gün.
Vücut gelişiminin tamamlanması : 18 ay.Not:2.5 yaşına kadarda kilo alımını tamamlar.